Leer je eigen lichaam weer kennen.
Op locatie in het Scheper ziekenhuis Emmen sprak ik Michelle Prenger en Masja Schenk. Zij zijn beiden werkzaam als verpleegkundig consulent op de polikliniek Cardiologie/ Hartrevalidatie. Ik vroeg hen om wat te vertellen over het programma hartrevalidatie die in binnen Treant wordt aangeboden.
Programma hartrevalidatie:
Binnen Treant-Zorggroep wordt in alle ziekenhuizen poliklinische hartrevalidatie aangeboden aan patiënten met hart- en vaatziekten. Hartrevalidatie is gericht op fysiek, psychisch en sociaal- emotioneel herstel na ACS (aandoening van de bloedvaten) en overige hartziekten/aandoeningen. Tevens is het gericht op de vermindering van risicofactoren op nieuwe hartproblemen. De risicofactoren die een rol spelen bij het ontstaan en verloop van een hartaandoening zijn onder andere: erfelijkheid, leeftijd, geslacht, overgewicht, te weinig bewegen, roken en stress. Deze risicofactoren zijn gedeeltelijk te beïnvloeden door medicatie, maar vooral psychische en gedragsmatige veranderingen. Het medisch-maatschappelijk Team biedt begeleiding bij het tot stand brengen van deze veranderingen. Door middel van methodische interventies en psycho-educatie wordt gestreefd naar het bereiken van adequater psychisch en sociaal functioneren, het vervolgens beter om kunnen gaan met stressbronnen, en daardoor afname van de stress en angst en een toename van het algeheel welbevinden.
De hartrevalidatie bestaat uit mentale en fysieke begeleiding. Patiënten komen na ontslag uit het ziekenhuis bij de cardioloog of verpleegkundig specialist voor een eerste controle. Daarna volgt een intakegesprek bij Masja of Michelle. Voorafgaand wordt de patiënt opgeroepen voor een fietstest en vullen zij een vragenlijst in. Tijdens het intakegesprek worden de fietstest en de vragenlijst besproken, krijgen zij adviezen en uitleg over het ziektebeeld, de medicatie, leefregels, risicofactoren (cardiovasculair risicomanagement) en worden er controles uitgevoerd. Als de patiënt wil deelnemen aan het hartrevalidatietraject kan de patiënt voor een fysieke en/of mentale training worden aangemeld. De patiënt kan ook worden aangemeld voor de informatiemodules. Daarnaast kunnen er verwijzingen worden geschreven naar andere disciplines en wordt er een brief van het gesprek en de bevindingen naar de huisarts gestuurd. Voor rokers kan tevens verwezen worden naar een programma om te stoppen met roken. De verpleegkundig consulent kan ook meekijken of de patiënt begeleiding wenst bij een diëtist en zo nodig verwijzen.
De verpleegkundig consulenten proberen wanneer zij tijd hebben de hartrevalidatiegroepen te bezoeken om vragen van patiënten te beantwoorden en met de patiënt te evalueren hoe het gaat. Soms moet hierop actie worden ondernomen, moet medicatie worden gewijzigd of klachten worden geëvalueerd. Op de achtergrond bespreken de verpleegkundig consulenten de patiënten ook in het multidisciplinaire overleg waar het team hartrevalidatie aansluit. Aan het einde van het traject volgt een 2e (telefonische) afspraak bij Masja en Michelle. Soms wordt nog een bloedprikafspraak meegestuurd, die ook in deze afspraak wordt besproken. Indien nodig wordt een tussenevaluatie gedurende het traject ingepland of wordt tussendoor telefonisch contact opgenomen met de patiënt. Na afronding van het hartrevalidatietraject worden de patiënten weer voor controle teruggezien bij de cardioloog.
Fysieke begeleiding
Het fysieke deel van de hartrevalidatie bestaat uit trainen met fysiotherapeuten. De training vindt in groepsverband plaats, deze groep bestaat gemiddeld uit 6-8 personen. Veel mensen vinden het prettig om tips en ervaringen uit te wisselen. De groep wordt begeleid door twee fysiotherapeuten. In de trainingen wordt gewerkt aan individuele en verschillende doelen. Dit kan er voor zorgen dat het zelfvertrouwen weer toeneemt. De trainingen bestaan uit trainen op fitness apparaten, sport- en spel en ontspanningsoefeningen. In een aantal bijeenkomsten krijgt men informatie over de risico’s en gevolgen van een hartaandoening. Ook tips over bewegen, gezonde voeding en het gebruik van medicijnen.
Mentale begeleiding
Een hartaandoening is een ingrijpende gebeurtenis. Binnen de hartrevalidatie is er de mogelijkheid om hierin ondersteuning te krijgen van het medisch maatschappelijk werk of de medisch psycholoog. Hierbij kunnen mensen leren omgaan met angst, zorgen en onzekerheid. Men krijgt tips om het oude leven zo goed mogelijk weer op te pakken. Ook is er aandacht voor naasten in deze gesprekken. Vanuit de intake kunnen patiënten ook worden doorverwezen naar bijvoorbeeld de medisch maatschappelijk werker of de medisch psycholoog. Binnen de hartrevalidatie is ook de PEP-module beschikbaar (Psycho-Educatief-Preventie gedragsmodificatie programma). Patiënten kunnen daar in groepsverband (eventueel met een naaste) deelnemen aan een stressmanagementtraining. Masja en Michelle streven er met het team hartrevalidatie naar om aan te sluiten bij waar de persoon op dat moment staat, na een hartprobleem. Ze proberen samen te kijken hoe het ‘normale’ leven opgepakt kan worden op eigen tempo en het vertrouwen in het lichaam hopelijk langzaam maar zeker weer terugkomt. Naast het inzetten van interventies ten aanzien van beweging/een gezonde levensstijl besteedt men ook aandacht aan het mentale herstel.
Vaak hebben het fysieke en mentale herstel namelijk ook invloed op elkaar. Bewegen is en blijft, ook op het gebied van mentale gezondheid en zeker ook voor hartpatiënten van essentieel belang voor je gezondheid en verdere leven. Angst, eenzaamheid, somberheid of stress na een hartprobleem kunnen het oppakken of in stand houden van een gezonde levensstijl namelijk ook beïnvloeden. Het team hartrevalidatie verwijst mensen na het hartrevalidatietraject graag door naar de sportvereniging Hart op Tempo om in beweging te blijven, maar ook om sociale steun te ervaren. Het is fijn voor de patiënten dat HOT een maand gratis meesporten aanbiedt, waardoor de drempel lager is. Ze geven daarom graag de folder van HOT aan iedereen mee.
